گوش دادن فعال چیست؟
یکی از مهم‌ترین مهارت‌های که باید یاد بگیریم، مهارت “گوش دادن فعال” است. این مهارت که از سوی بسیاری از روانشناسان و حتی زوج درمانگران توصیه می‌شود، عملی فعال و ارادی می‌باشد که به دقت و توجه نیاز داشته و سه خُرده مهارتِ توجه، پیگیری و انعکاس را شامل می‌شود.
این مهارت طرف مقابل را به صحبت کردن درباره مشکل خود تشویق می‌کند و مستلزم انعکاس احساس و محتوا، پرسش‌های مناسب، تماس چشمی، مشاهده وضعیت بدن و پیگیری گفته‌ها توسط شنونده می‌باشد.
در این روش به افراد آموزش داده می‌شود که بحث را با کلمه “من“ شروع کنند و روی احساسی که دارند متمرکز شوند و قضاوت را به تعلیق درآورند و از نقطه نظر خود دفاع نکنند و به صورت غیردفاعی پاسخ داده و انعکاس محتوا و احساس انجام بدهند و بنابراین اختلافشان را از دیدگاه یکدیگر بررسی کنند.
چرا گوش دادن فعال با شکست مواجه می‌شود؟
این روش علاوه بر فواید و خوبی‌ها و تاثیراتی که دارد یک سری نقطه ضعف‌ها و مشکلاتی هم دارد؛ به این صورت که این روش عملی و موثر نیست و مسئولیت به منظور حفظ آرامش و ادامه‌ی بحث را تنها به عهده‌ی شنونده می‌گذارد!
در تحقیقی مشخص شد که حتی پس از به کارگیری تکنیک‌های گوش دادن فعال بیشتر زوج‌های مورد مطالعه هنوز با هم مشکل داشتند. وقتی با دقت به موضوع نگاه می‌کنیم، چندان دشوار نیست که بفهمیم چرا گوش دادن فعال اغلب با شکست مواجه می شود.
یک مثال از ناکارآمدی گوش دادن فعال
زوجی را در نظر بگیرید که در آن، خانم با جملاتی که با کلمه من شروع می‌شود، به انتقاد از همسرش می‌پردازد. باید توجه کنید که هدف این انتقادات شخص سوم یا یک درمانگر آموزش دیده نیست! بلکه خود همسر هست و طبیعتاً برای وی خیلی سخت خواهد بود که همه این انتقادات را تحمل کند. حتی در روش‌های درمانی که تأکید بر گوش دادن فعال دارند وقتی مراجع از روانشناس انتقاد می‌کند، روانشناس از حالت همدلی به دیگر روش‌های درمانی روی می‌آورد.
بنابراین در گوش دادن فعال، شبیه به این است که از زوج‌ها خواسته شود در سطح المپیک حرکات ژیمناستیک عاطفی انجام بدهند، در حالیکه رابطه‌ی آنها به گونه‌ای است که حتی راه رفتن برای آنها دشوار است.
خلاصه
می‌توان گفت که بعد از سال‌ها بررسی اکنون می‌دانیم که این رویکردِ “گوش دادن فعال” در رابطه زوجی و زناشویی جواب نمی‌دهد: هم به این علت که تقریباً غیرممکن است که زوج‌ها آن را خوب و درست انجام بدهند و هم به این علت که رفع اختلافات به صورت موفقیت‌آمیز، چیزی نیست که باعث موفقیت روابط زناشویی موفق شود.
پس چه باید کرد؟
استفاده از سبک نوینِ سازنده کردنِ درگیری که شامل آشکارسازی و ابراز نیازهاست. در مقالات بعدی به طور مفصل تشریح خواهد شد.
نویسنده اصغر کریمی
تعیین وقت مشاوره با اقای اصغر کریمی
