پنج افسانه‌ و باور اشتباه دربارۀ پرخاشگری و خشم

پرخاشگری می‌تونه باعث مشکلات زیادی در زندگی شخصی، عاطفی و اجتماعی ما بشه. هر کدوم از ما وقتی عصبانی هستیم، واکنش‌هایی به این احساسِ شگفت‌انگیز و گاهی ترسناک داریم. تو این مطلب دوست دارم به این بپردازیم که چه نگرش‌های غلط رایجی دربارۀ خشم و پرخاشگری وجود داره. برای این منظور از نظرات آلبرت الیس روانشناس مشهور آمریکایی و پایه‌گذار فقید رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی یا REBT کمک گرفتم.

افسانۀ اول: ابراز فعالانۀ خشم و تخلیه و بیرون ریختن اون، کمک می‌کنه پرخاشگری کاهش پیدا کنه.

شاید خوشتون نیاد، ولی خبر بد اینه که این باور خیلی اشتباهه و مدت‌هاست که زیر سوال رفته و روانشناس‌ها و سوءبرداشت از حرف اونها، در ایجاد این افسانه خیلی نقش داشته. پژوهش‌های زیادی خلاف این افسانه رو نشون می‌ده. تخلیۀ خشم، مثل مشت زدن به کیسه‌بکس، در کوتاه‌مدت باعث تسکین می‌شه ولی در بلندمدت کمکی به کاهش پرخاشگری نمی‌کنه..

 

افسانۀ دوم: وقتی عصبانی هستی، لحظه‌ای درنگ کن. این تمام چیزیه که نیاز داری.

این که در اوج عصبانیت لحظه‌ای کناره‌گیری کنی و نفسی بکشی یا یه سیگار دود کنی، در کوتاه مدت ممکنه موثر باشه (به خصوص در رابطۀ عاطفی) اما باز هم در بلندمدت پرخاشگری رو کم نمی‌کنه و باعث تغییر شخصیت نمی‌شه.  ایجاد وقفه در کوتاه‌مدت ممکن است مفید باشه، اما در دراز مدت ممکنه باعث پاک کردن صورت مساله شه

 

افسانۀ سوم: پرخاشگری شما رو به خواسته‌‌تون می‌رسونه

شاید پرخاشگری باعث مرعوب‌شدن بقیه بشه اما در بلندمدت چیزی براتون نمی‌مونه جز روابط آسیب دیده، تنهایی و نفرت. و شما تبدیل به یه آدم تلخ می‌شید.

افسانۀ چهارم: داشتن بینش باعث می‌شه پرخاشگری شما کم بشه.

مثلا ممکنه من بفهمم که چون در بچگی آسیب دیدم، الان دارم به دیگران با خشمم آسیب می‌زنم (به این می‌گن اینسایت یا درون‌بینی یا بینش). و شاید فکر کنم اگه این رو بفهمم، دیگه پرخاشگری نمی‌کنم. اما متاسفانه قضیه اینقدر راحت و قشنگ و رمانتیک نیست. داشتن بینش فقط قدم اوله، اما درواقع، یادگیری طرز فکر جدید دربارۀ خشم و تمرین عملی در این زمینه باعث می‌شه پرخاشگری کم بشه. برای تغییر باید پوستمون هم کنده بشه تا پوست جدید در بیاریم.

افسانۀ پنجم: اتفاقات بیرونی ما رو عصبانی می‌کنند.

واقعیت اینه که اتفاقات بیرونی، (مثل همسر بد، والد بد و فرزند مزخرف) می‌تونند ما رو حسابی رنجیده‌‌خاطر  و دلخور کنند ولی آخرش، این خودمون هستیم که کاری می‌کنیم به پرخاشگری رو بیاریم.
اگر ما باور کنیم که علت عصبانیت، بیرون از ما قرار داره، نمی‌تونیم عملکردی بهتر از یک عروسک خیمه‌شب بازی داشته باشیم؛ هر کس دکمه‌های ما رو خوب بشناسه، می‌تونه راحت بر ما تسلط پیدا کنه.

 

شاید خوندن این نوشته باعث بشه، افسانۀ ششمی در شما ایجاد بشه: آدم پخته و سالم هیچوقت عصبانی نمی‌شه و  وقتی عصبانی می‌شی بهتره هیچ کاری نکنی. ولی این مسموم‌تر از پنج افسانۀ قبل است. ما باید یاد بگیریم وقتی چیزی علیه ما رخ می‌ده، نه منفعل باشیم و نه پرخاشگر. واکنش سالم، جرئت‌مندی، قاطعیت و ابراز وجود سالم (assertiveness) است.

 

 

 نویسنده: دکتر بهروز هاشمی

نام مقاله: پنج افسانه‌ و باور اشتباه دربارۀ پرخاشگری و خشم از دیدگاه آلبرت الیس