تانوس

من شناخت خاصی از شخصیت‌ تانوس در کامیک بوک (کتب مصور) ندارم. تمام شناخت من از تانوس به دو فیلم انتقام‌جویان: نبرد ابدیت و پایان بازی (avengers: infinity war and endgame) بر می‌گردد. وقتی برای سرگرمی در تعطیلات به دیدن این دو فیلم پرداختم، راستش انتظار آشنایی با چنین شخصیت جالبی نداشتم. تانوس ابرقهرمان شروری است که بر خلاف قهرمان‌های اینگونه فیلم‌ها، شخصیتی چندبعدی، خاکستری و چند لایه دارد. بر خلاف قهرمان‌هایی مانند کاپتان آمریکا که فقط اهداف مثبت و یا اولتران که ظاهرا فقط اهداف منفی را دنبال می‌کند، تانوس اصلا شخصیت سیاه یا سفیدی نیست و به این سادگی نمی‌توان آن را شناخت. این موضوع باعث می‌شود مخاطب بتواند به تانوس احساس نزدیکی کند و اهداف عجیب و غریب او برایش تا حدی قابل قبول جلوه کند

این نوشته به هیچ وجه به معنی تایید آنچه تانوس در فیلم انجام می‌دهد، نیست. چیزی که بیشتر از همه نظر را به خود جلب می‌کند شخصیت واقعی تانوس است. به نظر من شخصیت‌هایی که صرفا با دوگانه‌ی خوب و بد یا خیر و شر قابل توصیف نباشند، شخصیت‌های جالب توجه‌تری هستند. در ادامه به بخشی از نقاوت قوت و ضعف تانوس از لحاظ روانشناختی می‌پردازیم.

 

نقاط قوت شخصیت تانوس از لحاظ روانشناختی

 

انگیزه‌های درونی

معمولا انسان‌های قدرتمند برای اعمال خودشان انگیزه‌های درونی اصیلی دارند. تانوس در فیلم انتقام‌جویان نبرد ابدیت، بدون این که به دنبال تایید یا پاداش بیرونی برای اعمالش باشد، اهدافش را دنبال می‌کند. تانوس هیچ نیازی ندارد که افرادی او را دوست داشته باشند و اگر کسی با او مخالفتی کند، این را شخصی برداشت نمی‌کند.

صداقت و اصالت

تانوس هیچ‌گاه برای پیش بردن اهدافش از دروغ و نیرنگ استفاده نمی‌کند. او دنبال میانبر نیست و هر کاری را از راهش و از سر قدرت انجام می‌دهد. او از یکپارچگی خاصی دارد و جرات این را دارد که خودش باشد

همدلی

هر چند اعمال تانوس بسیار بی رحمانه و خشونت آمیز است، به نظر می‌رسد این خشونت‌ها برای او شخصی نیستند و برای لذت این کار را نمی‌کند. او دشمنی دشمنانش را علیه خود نمی‌بیند و با وجود این که آنها با او مخالفت می‌کنند، از آنها خشمگین نمی‌شود و برای دشمنان خود احترام قائل می‌شود. او  به خوبی درک می‌کند که دشمنان او چرا با او می‌جنگند و از این بابت از آنها متنفر نیست.

 

دوری از عصبانیت

 

معمولا پرخاشگری و عصبانیت از ضعف شخصیت می‌اید. انسان‌های ضعیف‌تر وقتی اقدامی بر خلاف میلشان رخ می‌دهد، این ناکامی را علیه خود می‌بینند و ممکن است دست به رفتارهای تکانشی و پرخاشگرانه بزنند. این موضوع درمورد تانوس صادق نیست. اعمال تانوس بی‌رحمانه است اما به نظر می‌رسد این بی‌رحمی از سر عصبانیت نیست (هر چند به نظر می‌رسد، این موضوع در عالم واقع غیر ممکن است. معمولا اغلب خشونت‌ها به بستری از ضعف بر می‌گردند). تانوس وقتی که دچار مشکل و مانع می‌شود نشانه‌های عصبیت بروز نمی‌دهد

شاید در ابتدای فیلم بر این باور باشیم که تانوس در پی قدرت و خشونت‌ورزی  باشد و دلایلی که می‌آورد صرفا برای توجیه خشونت است، اما شواهدی وجود دارد که این مساله را رد می‌کند. وقتی تانوس به قدرت بی‌نهایت می‌رسد از ان استفاده‌ی خاصی نمی‌کند و عزلت‌گزینی را در سیاره‌ای مطرود انتخاب می‌کند. در فیلم هیچ‌گاه از کشتن افراد لذت نمی‌برد و جاهایی که امکان کشتن افراد را دارد، علاقه‌ای به آن نشان نمی‌دهد و فقط به دنبال اهداف شخصی خودش هست. به نظر می‌رسد عقاید تانوس منبع واقعی معنای او هستند، نه صرفا یک توجیه.

عدم نیاز به تایید

بر خلاف رهبران دیکتاتور، تانوس از مخالفت دیگران به هم نمی‌‍خورد.

از خود فرا رفتن

افراد قدرتمند معمولا اهدافی دارند که به واسطه آن از خودشان به عنوان یک فرد فراتر می‌روند. تانوس برای رفتارهای خود معنایی دارد. هیچ‌کدام از رفتارها را صرفا برای انگیزه‌های فردی خود انجام نمی‌دهد.

وظیفه‌شناسی بالا

شاید خنده‌دار به نظر برسد که قاتل نیمی از موجودات زنده کیهان، صفت وظیفه‌شناسی بالایی داشته باشد. تانوس اغلب ویژگی‌های یک فرد وظیفه‌شناس را دارد. مسئولیت‌پذیر، تاب‌اور و سرسخت است.

تحمل ناکامی بالا در برخی موارد

افراد قدرت‌مند ابایی از این که اوضاع بر وفق مرادشان پیش نرود، ندارند. تانوس از پیش آمدن مشکل آشفته نمی‌شود. به نظر می‌رسد او بیشتر مشکل را آشفته می‌کند.

تحمل احساسات دوگانه AMBIVALENCE

هر چه ظرفیت هیجانی یک فرد بالا رود، همزمان می‌تواند هیجانات متعارض بیشتری را بپذیرد. شاید انتخاب ما هیچ‌وقت این نباشد ولی تانوس علی‌رغم سرسختی‌اش همچنان می‌تواند کسی را دوست داشته باشد. عشق تانوس به دختر خوانده‌اش واقعی است. این که این فرد در عین خشونت بالا می‌تواند همچنان عشق بورزد و مهربان باشد، نشانه‌ای از چند بعدی بودن اوست. هر چند سخت اما او توانست این عشق را فدای چیز بزرگتری کند.

 

تجربه‌گرایی و گشودگی به تجربه

تانوس به راحتی از ناحیه امن خود بیرون می‌اید و دست به تجربه می‌زند و ترسی از اشتباه و شکست ندارد.

 

نقاط ضعف تانوس

 

خودبزرگبینی

خودبزرگبینی معمولا از یک بستر ضعف شخصیتی نشات می‌گیرد. معمولا نداشتن درک درست از جایگاه خود، ما را وادار به شکست می‌کند. خودبزرگ‌بینی تانوس کجاست؟ شاید فکر کنید، تانوس قدرتی را که ادعا می‌کرد داشت. در اینجا بحث صرفا ارزیابی از قدرت شخصی نیست. تانوس فکر می‌کند، حق این را دارد که به جای دیگران تصمیم بگیرد و صلاح دیگران را بر خلاف میلشان، به آنها تحمیل کند. این موضوع نشان می‌دهد تانوس جایگاهی معادل خدا برای خود در نظر دارد. افراد توانمند به ندرت از زور برای پیشبرد اهدافشان استفاده می‌کنند. استفاده از زور نشانه‌ای از بی‌حوصلگی است.

جهان‌بینی خودشیفته (نارسیسیستیک)

معمولا شخصیت‌های قدرتمند به خوبی می‌دانند که دنیا به ما عدالتی بدهکار نیست. هیچ بایدی برای این که جهان مطابق میل ما رفتار کند، وجود ندارد. در مقابل، نگاه خودشیفته، بر این باور است که دنیا باید بر وفق مراد من باشد. افراد قدرتمندتر روند طبیعت را می‌پذیرند و در برابر آن مقاومت خاصی نشان نمی‌دهند و سعی می‌کنند خود را با آن تطابق دهند. در برابر آنها، افراد خودشیفته سعی می‌کنند در برابر واقعیات زندگی مقاومت کنند.

انسان‌های معمولی با اضطراب، افسردگی و عصبانیت در برابر روند معمول زندگی مقاومت کنند و به نوعی آن را کنترل کنند، اما تانوس در این فیلم واقعا به جنگ با طبیعت می‌رود. هر چه شخصیت‌های ضعیف بیشتر تعصبِ “دنیا باید به کام من باشد” را با خود حمل می‌کنند و ناخوشایندی‌ها را از خود دفع می‌کنند، افراد قوی‌تر ناکامی‌های زندگی و واقعیت‌های ناخوشایند آن را تحمل می‌کنند. به نظر می‌رسد تانوس به خاطر میزان کنترلگری بالایش (عدم پذیرش آنچه قابل تغییر نیست) چندان قوی عمل نمی‌کند.

ضعف رواداری (Tolerance)

رواداری یعنی پذیرفتن این واقعیت که همیشه تنها بخشی از واقعیت نزد من است. بخش دیگرش نزد دشمن (مخالف) من است. هر جا در تاریخ جنگ خونینی رخ داده ضعف رواداری مشهود است. افراد قدرتمند از این که به دانسته‎‌های خود شک کنند، ابایی ندارند. به قول برتراند راسل، “حاضر نیستم برای عقایدم بمیرم، چون ممکن است آنها غلط باشند.” تانوس به قدری به عقاید خود برای نجات دنیا مطمئن است، که حتی لحظه‌ای به آنها شک نمی‌کند.

تحمل ابهام پایین

این که ما نمی‌دانیم آینده چه خواهد شد، اضطراب وجودی زیادی را برای ما به همراه دارد. شخصیت‌های ضعیفتر از این اضطراب فراری هستند و همه‌‍ی تلاششان را می‌کنند تا به قطعیتی خیالی دست پیدا کنند. در برابر آنها، روان‌های سالم‌تر بالهوسی هستی را به خوبی می‌پذیرند و شجاعت روبرو شدن با آن را ندارند.

کینه‌توزی

در قسمتی از فیلم دوم (انتقام جویان: پایان بازی یا avengers: endgame)  تانوس توضیح می‌دهد که از مقاومت بیش از حد انسان‌ها آزرده شده و از کشتن انها لذت خواهد برد و برای او قضیه کاملا شخصی شده است.

 

نویسنده: بهروز هاشمی