اختلالات روانیارتقاء سلامت روانبهداشت روانسبک زندگی
خلاص شدن از اهمال‌کاری و به تعویق انداختن
پدیده شنبه بعدی لعنتی و امروز فردا کردن
اهمال‌کاری چیست؟
چه تصویری از برنده جایزه نوبل اقتصاد دارید؟ احتمالاً یک آدم منضبط، با اراده و البته باهوش. چند سال قبل اکرلوف برنده جایزه نوبل اقتصاد دید که باید کار ساده‌ای انجام دهد: پست‌کردن یک بسته لباس از هند به آمریکا. لباس‌ها مال دوستش جوزف استیگلیتز بود که در سفر به هند جا گذاشته بود. اما او انجام این کار را هفته‌به‌هفته عقب انداخت. قضیه بیش از هشت ماه طول کشید! نکته شیرین داستان این است که فقط ما پشت گوش نمی‌اندازیم بلکه استاد اقتصاد دانشگاه برکلی و برندهٔ جایزهٔ نوبل هم تنبلی می‌کند و کارها را به تأخیر می‌اندازد. البته جالب اینجاست که وی بعدها مقاله‌ای تأثیرگذار در حوزه تعویق، اهمال‌کاری و امروز فردا کردن نوشت.
تنبلی و به فردا انداختن هزینه‌های فردی، سازمانی و ملی فراوانی دارد. بگذارید مثالی بزنم: مردم هر سال صدها میلیون دلار جریمه می‌دهند چون مالیاتشان را سروقت اظهار نمی‌کنند. حالا به اهمال‌کاری در رسیدگی چک آپ سلامتی، تصمیم‌گیری در مورد وضعیت ریزگردها، تعیین تکلیف یارانه‌ها و … همه و همه نشان از این دارد که مشکل بزرگی داریم به نام از شنبه هفته بعد!
همیشه تصمیم می‌گیریم برای مطالعه مثنوی معنوی در آینده اما امروز را فعلاً می‌گذارنیم به تماشای تلویزیون و گفتگوی بی‌فایده مجری با یک سلبریتی. در یک آزمایش علمی از افراد خواسته شد یک فیلم برای همان شب و یک فیلم برای تماشا در روز دیگر (مثلاً هفته بعد) انتخاب کنند. افراد برای فیلمی که می‌خواستند فوراً تماشا کنند معمولاً کمدی‌های مبتذل و فیلم‌های پرفروش را انتخاب می‌کردند، اما برای تماشا در آینده بیشتر فیلم‌های مهم و معناگرا را انتخاب کردند. آدم‌ها هنگامی‌که به آینده فکر می‌کنند توان تصمیم‌گیری عقلایی دارند، ولی در موقعیت حال، ملاحظات کوتاه‌مدت بر اهداف بلندمدتشان چیره می‌شوند.
توماس شلینگ، استاد نظریهٔ بازی، این پدیده را با «خویشتنِ پراکنده» تحلیل می‌کند. در لحظه‌های تصمیم‌گیری مهم، ذهن تبدیل می‌شود به یک پارلمان، یا اتاق جلسه. گروه‌ها و فراکسیون‌های مختلف مشغول بحث‌وجدل‌اند، منافع کوتاه‌مدت و بلندمدت همدیگر را می‌کوبند. جلسه ممکن است به آشوب کشیده شود. شاید خواندن یک جمله از نخستین صدراعظم تاریخ آلمان مشهور به «صدراعظم آهنین»، بد نباشد وی گفته بود: فاوست شاکی بود که در سینه‌اش دو روح دارد، ولی من جماعتی از ارواح را درون خودم جای‌داده‌ام که مشغول مشاجره‌اند. اگر خویشتن را کلکسیونی از خویشتن‌های رقیب همدیگر بدانیم، هرکدامشان نماینده چیزی است: یکی نمایندهٔ منافع کوتاه‌مدت (تفریح، به تعویق انداختن کار ، اهمال‌کاری و…) است، و دیگری اهداف شریف و بلندمدت.
تجویز راهبردی
سندروم «از شنبه هفته بعد» گریبان گیر همه ماست. آیا برای رهایی از این مسئله راهی وجود دارد؟ پنج تکنیک زیر شاید راهگشا باشد.
محدودسازی آزادانه: شرایط را به‌گونه‌ای طراحی کنیم که برخی از گزینه‌های وسوسه‌انگیز اما کم‌فایده را حذف کنیم. بگذارید سه مثال بزنم: برخی از معتادان به قماربازی قراردادهایی با کازینوها امضا می‌کنند تا جلوی ورودشان به محوطهٔ کازینو را بگیرند. در سال ۲۰۰۸، نرم‌افزاری نوشته شد که به افراد امکان می‌داد اینترنتشان را برای حداکثر هشت ساعت قطع کنند. این برنامه با نام «آزادی» اکنون هزاران کاربر دارد و مثال آخر: ویکتور هوگو عادت داشته برهنه مشغول نوشتن شود و به پیش‌خدمت خود می‌گفت لباس‌هایش را قایم کند تا وقتی‌که نتواند بیرون برود.
متعهد سازی بیرونی: مثلاً می‌خواهید پروژه‌ای را تمام کنید، به دوستانتان تعهد کنید که اگر به قولتان عمل نکردید، آنگاه همه آنها را میهمان خواهید کرد. بگذارید از جیبتان هزینه بدهید تا دردش را به‌صورت ملموس حس کنید.
مشروط سازی درونی: به خودتان قول دهید که اگر پروژه‌تان را انجام دادید (خویشتن بلندمدت)، می‌توانید یک دل سیر تلویزیون نگاه کنید! (خویشتن کوتاه‌مدت). این‌گونه منافع خویشتن کوتاه‌مدتتان درگرو خویشتن بلندمدت خواهد بود و با شما بیشتر همکاری خواهد کرد.
خط پایان تعریف کنید: تجربه به‌دفعات ثابت کرده است که اموری که زمان و خط پایان ندارند، میل به جاودانگی دارند. اما وقتی زمان می‌گذارید حتی اگر آن را برای سه بار رعایت نکنید بالاخره در چهارمین بار آن را عملی خواهید کرد.
قطعه‌قطعه سازی(چانکینگ): هرچه یک تکلیف مبهم‌تر یا هرچه ایده، انتزاعی‌تر باشد، احتمال آنکه تمامش کنید کمتر است. چه می‌توان کرد؟ کار بزرگ و مبهمتان را تقسیم کنید به بسته‌های کوچک و اقدامات مشخص.
پنج تکنیک بالا را با هم ترکیب کنید: یک هدف مبهم را بشکنید به اقدامات مشخص کوچک (تکنیک پنج)، برای آنها زمان‌بندی کنید (تکنیک چهار). برای خودتان جریمه بیرونی و پاداش درونی (تکنیک دو و سه) و شرایط را به‌گونه‌ای طراحی کنید که کارهای دیگر غیر از این کار برایتان سخت باشد (تکنیک اول).
سوالات خود را در بخش کامنت مجله بهداشت روان مطرح کنید تا متخصص روانشناس به شما پاسخ دهد.
منبع
کانال شبکه استراتژیست – دکتر لشکر بلوکی – @Dr_Lashkarbolouki
