مرکز “توانایی انتخاب کاملاً آزادانه” در مغز کجاست؟ مقاله جدیدی که در حوزه توجه، ادراک و سایکوفیزیک منتشرشده، الگوی تجربی نوینی ارائه میدهد که مدعی به تصویر کشیدن فعالیت مغزی مربوط به انتخاب ارادی یا همانطور که در مقاله به آن اشارهشده، اراده آزاد است. شما حقدارید اگر این ادعا که دانشمندان توانستهاند اراده آزاد را در مغز به تصویر بکشند، برای شما کمی جسورانه به نظر برسد و تردید کنید. این به معنای آن نیست که این پژوهش جدید یا جالبتوجه نیست، اما چنین ادعای بزرگی نمیتواند از دادههای مربوط به یک پژوهش سرچشمه بگیرد.
به گزارش نوروسافاری به نقل از وبسایت دانشگاه جان هاپکینز، محققان دانشگاه جان هاپکینز با استفاده از fMRI فعالیت مغزی شرکتکنندگان را هنگامیکه مشغول تصمیمگیری ارادی در مورد انتقال توجه خود از یک سمت صفحهنمایش به سمت مجزای دیگری بودند، مورد مشاهده قراردادند. سه تفاوت عمده بین این آزمایش و آزمایشهای دیگری که درصدد مشاهده فعالیت مغزی مشابهی بودهاند، ازاینقرار است:
- به شرکتکنندگان هیچ دستورالعملی داده نشده بود و سرنخی خارجی نداشتند
- انتقال توجه مستلزم هیچگونه حرکتی، حتی حرکت چشم نیز نبود
- این پژوهش مبتنی بر خود گزارشدهی نبود
این تفاوتها از این بابت دارای اهمیت هستند که عواملی مانند پاسخ به سرنخی خارجی یا دستورالعمل یا خود گزارشدهی انتقال توجه از طریق بلند کردن دست، شبکههای عصبی مختص خودشان را فعال میکنند که به ایجاد مشکلاتی در تشخیص دقیق نواحی دخیل در آنچه پردازششده منجر میشود.
با طراحی آزمایشی که سرنخهای خارجی یا خود گزارشدهی یا حرکت را حذف میکرد، محققان قادر بودند به تصویر دقیقی ازآنچه در طول تصمیمگیری ارادی در مغز میگذرد، دست یابند.
آنچه آنان دریافتند این بود که قشر پریتال در انتقال واقعی توجه از یک سمت صفحه به سمت دیگر، نقش دارد. این یافته بهخودیخود جدید نبود، زیرا مطالعات متعدد دیگری نیز نشان دادهاند که فعالیتهایی در قشر پریتال در ارتباط با انتقال توجه بین موقعیتهای فضایی، ویژگیها، اشیاء، انواع سیستمهای حسی، مجموعههای تکالیف و بازنماییهای حافظه کاری وجود دارد. تمامی این مطالعات دارای سرنخ خارجی بودند، اما این مطالعه جدید تأیید میکند که هر دو نوع جابهجایی توجه، چه بهصورت ارادی و چه بهصورت مبتنی بر سرنخ، در لوب پریتال پردازش میشود.
یافته جالبتر چیزی بود که محققان در تصمیمگیری ارادی شاهد آن بودند. در مقایسه بازمانی که شرکتکنندگان تکلیفی مشابه انجام میدادند اما بهعنوان سرنخ خارجی، به آنان گفته میشد چه زمانی تمرکز خود را جابهجا کنند، هنگام جابهجایی توجه بدون سرنخ، فعالیت بیشتری در مناطق میانی قشر فرونتال و مناطق جانبی قشر پریفرونتال، بهخصوص در بخش پشتی قشر سینگولیت قدامی و بخش میانی شکنج فرونتال راست مشاهده شد. محققان پیشنهاد میکنند که فعالیت در این مناطق «منعکسکننده پردازش مرتبط با قصد و نیت یا آمادگی برای تغییر توجه» است.
این آزمایش قطعاً مفید بوده و پروتکل مربوط به آن میتواند بهصورت بالقوه برای بررسی نقایص ایجادشده در انتقال توجه ناشی از افزایش سن، سوءمصرف مواد، اختلال بیش فعالی و نقص توجه و دیگر وضعیتهای عصبشناختی در آینده مورداستفاده قرار گیرد. اما این دادهها در مورد مکان اراده آزاد در بخش میانی قشر فرونتال و بخش جانبی قشر پریفرونتال، کاملاً متقاعدکننده نیست. این ادعا مستلزم تحقیقات بیشتری است.
منبع
ترجمه و تلخیص: مریم شجاعی – وبسایت نوروسافاری
لینک گزارش این پژوهش در ژورنال Attention, Perception, & Psychophysics:
Tracking the will to attend: Cortical activity indexes self-generated, voluntary shifts of attention
لینک گزارش خبری در وبسایت دانشگاه جان هاپکینز:
What Free Will Looks Like in the Brain
