مواد مخدر به آن دسته از ترکیبات شیمیایی گفته میشود که مصرف آنها باعث دگرگونی در سطح هوشیاری و عملکرد مغز شود.
تعریف مواد مخدر؟
ماده مخدر، نامی عمومی برای انواع مختلفی از داروها و ترکیبات طبیعی، شیمیایی است که اغلب به دلیل احتمال ایجاد وابستگی به مصرف جزء مواد اعتیادآور طبقهبندیشده و معمولاً خرید و فروش آنها ممنوع است. انواع مختلفی از مواد مخدر و اعتیادآور وجود دارند و به همین دلیل، فرد معتاد در طول زمان، برای ارضا و احیای حس نشئگی، معمولاً از مادهٔ مخدر به مخدری قویتر نیاز پیدا میکند.
اعتیاد چیست؟
اعتیاد نوعی بیماری مغزی مزمن، پیشرونده و عودکننده است که باعث میشود با وجود پیآمدهای ناگوار مصرف مواد، فرد معتاد باز هم برای به دست آوردن یا مصرف مواد مخدر خود را به هر دری بزند. اعتیاد از آن جهت بیماری محسوب میشود که مصرف مواد مخدر، ساختار مغز و نحوه فعالیت آن را تغییر میدهد.
تغییراتی که بر اثر مصرف مواد مخدر در مغز انسان به وجود میآید ممکن است پایدار و بلندمدت باشد و به ایجاد رفتارهایی زیانبار منجر شود. اعتیاد کاملاً شبیه به سایر بیماریهای مزمن همچون بیماری قلبی و یا دیابت است. چراکه در هر دوی این بیماریها فعالیت عادی و سالم یکی از اندامهای بدن مختل شده و پیآمدهای زیانباری به همراه میآورد. باید توجه داشت که این بیماریها قابل پیشگیری و قابل درمان هستند، ولی چنانچه اقدامی در مورد آنها صورت نگیرد تا پایان عمر ادامه پیدا خواهند کرد.
مواد مخدر را به چهار گروه اصلی تقسیم میکنند
۱) depressant
مواد مخدری که واکنشهای مغز را آهسته میکند.
اثرات: کم شدن سرعت تنفس و ضربان قلب – کم شدن فشار خون – خواب آور
(هروئین، تریاک، مورفین)
۲) محرک stimulant
مواد مخدری که به سیستم عصبی بدن سرعت میبخشد.
اثرات: بیشتر شدن سرعت تنفس و ضربان قلب، بیشتر شدن فشار خون، جلوگیری از خواب
(کوکائین- نیکوتین)
۳) توهمزا hallucinogen
مواد مخدری که باعث حالتهایی مثل هذیان میشود.
اثرات: از دست دادن حافظه؛ لرزش؛ حالت استفراغ و عوض شدن اخلاق
(PCP- LSD)
۴) استنشاقی inhalant
مواد مخدری که از طریق استنشاق استفاده میشود.
اثرات: آهسته شدن فرآیند مغز، بیشتر شدن ضربان قلب و سردرد
(ماریجوانا)
انواع مواد مخدر
حشیش (CANNABIS)
یکی از انواع مواد مخدر است که بهصورت تکههای جامد، از رزین گیاه شاهدانه تهیه میشود، قـهـوهای و یــا مشکی است.
خطرات کوتاهمدت مصرف حشیش: احسـاس سـردرگـمـی، اضــطراب، هراس، بدگـمـانـی، تـوانـایـی یادگیری کاهش مییابد، هماهنگی حرکات مختل میشود.
خطرات درازمدت مصرف حشیش: پارانویید، اسکیزوفرنی، جنون، روانپریشی، افسردگی و اضطــراب، استعمال آن همراه با سیگار سبب آسیب جدی به ریهها میگردد.
ماریجوانا (MARIJUANA)
ماریجوانا یکی دیگر از انواع مواد مخدر است که از گل گیاه شاهدانه (ماده) بهدست میآید.
خطرات مصرف ماریجوانا: پارانویید، سرگیجه، خشکی محتلمه چشم، افزایش فشارخون.
هروئین (HEROIN)
هروئین از خشخاش بهدست میآید، شکل تغییریافته مرفین است.
خطرات مصرف ماده مخدر هروئین: این ماده مخدر بسیار اعتیادآور است، اسـتـعمال بیشازحد، تنفس را متوقف کرده و سبب مرگ میشود. چون با موادی همچون گچ، آرد، تالک و غیره ترکیب میگردد استعمال تزریقی آن سبب ایجاد حساسیت در بدن و خارش شدید میشود. صـــدمه به قلب و عروق خونی، عفونت، هموروئید و سوء تغذیه، آسیب به کبد و کلیه.
مرفین (MORPHINE)
مرفین ماده مخدری است که از تریاک گرفته میشود و به دو صورت مایع و پودر مصرف میگردد، مصرف این مواد در بین جوانان زیاد است و مادهای خواب آور و اثرات تریاک را دارد.
کوکائین (COCAIN)
یکی دیگر از مواد مخدر که میتوان نام برد کوکائین است. کوکائین گرد سفیدرنگی که از برگهای خشکشده گیاه کوکا بهدست میآید.
خطرات مصرف ماده مخدر کوکائین: استنشاق آن از راه بینی سبب آسیب به پره مــیانی بینی شده و در آن ایجاد حفره میکند. کوکائین آنقدر خطرناک است که با اولین مصرف میتواند سبب سکته قلبی شود. مشـکـلات تـنـفسی، آسیـب بـــه ریه، تشنج و مرگ ناگهانی.
در درازمدت نـیـز سـبـب پارانویید، توهم، خشونت و کاهش وزن میگردد. به مغز و قلب نیز آسیب جدی میرساند.
ال اس دی (LSD)
مخفف LYSERGIC-ACID-DIETHYLAMIDE است.
خطرات مصرف ماده مخدر (LSD): افسردگی، روانپریشی، جنـون، تشـنـج، مـرگ، خودکشی از عواقب مصرف آن بشمار میرود.
اکستازی (ECSTASY)
خطرات مصرف ماده مخدر اکستازی: گرمازدگی، افزایش شدید گرمای بدن که بسیار خطرناک اســت، فرد برای رفع تشنگی مـمـکن اسـت آب فـراوان بـنـوشد کـه ایـن خـود سبب رقیق شدن بیـش از حـد خــون و از مــیان رفتن تعادل سدیم خون شـده و سـبـب تـورم اعـضـاء بـدن هـمـچـون مـغز و در نهایت مرگ فرد میشـود، پـس از یـکـی دو روز بـعـد فـرد احـسـاس افسـردگـی و خـستگی میکند، سبب آسیب به کبد، کلیه و مغز میشود، توهم گویی، استفراغ، تشنج.
کتامین (KETAMIN)
کتامین یکی دیگر از مواد مخدر است که در کوتاهمدت سبب مشکـلات بـیـنـایی، عـدم تـعـادل و هـمـاهنگی، توهمات وحشتناک و در درازمدت سبب احساس گمگشتگی و جدایی از واقعیت میگردد.
متادون (METHADONE)
خطرات مصرف متادون: سبب کما و مرگ میگردد.
آمفتامین (AMPHETAMINES)
خطرات مصرف آمفتامین: در کوتاه مدت سبب احساس اضطراب، افسردگی و خستگی میشود، افزایش ضربان قلب و تنفس، اختلال در دید، خشکی دهان، سـرگـیـجـه و خشونت، مرگ ناگهانی و سکته قلبی شده و در درازمدت سبب توهم، وحشتزدگی، کـاهش وزن، آسیب به مغز و حافظه، تشنج و مرگ میشود.
قارچ (MAGIC MUSHROOMS)
خطرات مصرف مجیک ماشروم: درد شکم، اسهال، تهوع و مرگ در پی مصرف قارچهای سمی.
جیاچبی (GHB)
مخفف GAMMA HYDROXYBUTYRATE است.
خطرات مصرف جی اچ بی: تهوع، خوابآلودگی، احساس گمگشتگی، تشنج و مشکلات تنفسی.
حلالها (INHALANTS)
خطرات: کوتاهمدت سبب تهوع، سرفه شدید، لکه اطراف دهان، خفگی و در درازمدت سبب سر درد، خونریزی بینی، کاهش حس بویایی، کـاهـش اکـسیـژن به مغز و آسیب به مغز، آسیب به کلیهها، کبد و سیستم عصبی و ششها میشود.
استروئیدها (STEROIDS)
خطرات: افزایش فشار خون، کلسترول بالا، بیماری کلیه و کبد، صدمه به قلب، دیابــت، یرقان، افسردگی، رفتارهای خشونتآمیز. در مردان: رشد سینه، تحلیل بیضه، کـاهش اسپرم، ناباروری، آکنه، سکته.
سرکوبگرها و مسکنها (TRANQUILIZERS= DEPRRESSANT)
خطرات: اعتیادآور، کاهش انرژی، کاهش حافظه، افسردگی، بیخوابی و حـمـلات هراسی.
پیسیپی (PCP)
اثرات: عدم تمرکز، اضطراب، افسردگی.
اکسی کنتین (OXYCONTIN)
خطرات: مانند مسکنها.
تریاک (OPIUM)
از انواع دیگر مواد مخدر میتوان به تریاک اشاره کرد، تریاک خصوصیاتی شبیه هروئین دارد. تریاک از گیاهی به نام کوکنار یا خشخاش گرفته میشود. با مصرف تریاک ابتدا نوعی خوشحالی زودگذر به شخص دست میدهد. پس از آن مرحله منفی آغاز میشود که فرد را به مصرف مجدد تریاک وا میدارد. حرکات ارادی معتاد پس از مرحله اول کند میشود و شخص نسبت به امور بیتفاوت میشود. مصرف تریاک میتواند باعث مسمومیت حاد و مزمن شود.
سرعت مسمومیت توسط مواد مخدر
– خوردن: بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه
– تزریق کردن در رگ: بین ۱۵ تا ۳۰ ثانیه
– تزریق کردن در ماهیچه: بین ۳ تا ۵ دقیقه
– استنشاق: بین ۵ تا ۸ ثانیه
علائم اعتیاد به مواد مخدر سنتی و صنعتی چه تفاوتی دارند؟
– مواد مخدر سنتی دارای علائم «خماری» یا محرومیت از مواد هستند درحالیکه مواد محرک صنعتی معمولاً مدتهای طولانی و حتی تا یک ماه پس از آخرین مصرف، علائم محرومیت از مواد یا «خماری» بروز میکند.
– مواد مخدر سنتی مثل تریاک، هروئین و سایر فرآوردههای طبیعی، معمولاً دارای آثار و عوارض جسمانی زودرس و مشخصی هستند. به طور مثال فرد مصرفکننده بهسرعت تکیده و لاغر میشود. لبهای سیاه و رنگ پوست تیره، خمیدگی قامت و چهره پژمرده، از دیگر علائم بارز و ظاهری معتادین به مواد مخدر است.
– مصرفکنندگان «شیشه»، به جز تغییر در اندازه و ابعاد مردمک چشم، زخمهای احتمالی در گوشههای کناری زبان و مقدار کمی لاغری نشانههای جسمی مشخصی ندارند. پرحرفی، پرفعالیتی و پس از آن یاس و افسردگی، جزئی از تغییرات رفتاری مصرفکنندگان است. بروز توهم و اختلالات شناختی و در نتیجه احتمال انجام رفتارهای پرخطر، از عوارض قطعی مصرف شیشه است که در درازمدت نمایان میشود.
– مصرف مواد مخدر سنتی نیاز به محل و وسایل خاصی دارد، درحالیکه مواد صنعتی «شیشه» را میتوان در هر محلی و با یک وسیله ساده و قابلحمل و مخفی کردن در جیب مصرف کرد.
– مواد مخدر سنتی دارای بوی مخصوص و قابلتشخیص هستند، درحالیکه مواد محرک صنعتی غالباً دارای بو نبوده و اطرافیان قادر به تشخیص نیستند.
– از همه بدتر و مهمتر اینکه مواد مخدر سنتی دارای علائم «خماری» یا محرومیت از مواد هستند؛ به این معنی که معتاد پس از گذشت ۴ تا ۱۲ ساعت از آخرین مصرف دچار علائم ناخوشایندی مثل آب ریزش از چشم و بینی، بیقراری، دردهای عضلانی، مشکلات گوارشی بهصورت دلپیچه و اسهال و در نهایت تشنج خواهد شد اما … «به این نکته توجه کنید» اما در مورد مصرف شیشه معمولاً مدتهای طولانی و حتی تا یک ماه پس از آخرین مصرف، علائم محرومیت از مواد یا «خماری» بروز میکند.
به همین دلیل خانوادهها و اطرافیان به ندرت میتوانند اعتیاد عزیزانشان به «شیشه» را تشخیص دهند و در صورت شک کردن به دلیل عدم آگاهی از نحوه خماری در شیشه، تصور میکنند که فرد موردنظر معتاد نیست چراکه دچار علائم خماری نشده است.
آثار و عوارض اعتیاد به مواد مخدر
عوارض جسمانی مصرف مواد مخدر
آلودگی و آسیبپذیر نمودن دندانها، ملتهب ساختن مخاط دهان، نقصان ترشحات غدد بزاقی، ضعف قوای جسمانی و کاهش شدید وزن بدن، عقیم نمودن مردان و نازائی زنان، تخفیف تمایلات جنسی، اخلال در کار دستگاه عصبی در صورت تداوم مصرف، تنبلی کبد، ابتلا به یرقان و اثرات ناگوار بر دستگاه گوارش، ورم کلیهها و اشکال در دفع ادرار توام با درد، التهاب مزمن تارهای صوتی، احتمال ابتلا به بیماریهای برونشیت مزمن، آسم، سل و تپش قلب، تنگی نفس و دوران سر، خشکی پوست، شکنندگی ناخنها، خطر ابتلا به انواع سرطان و سکته قلبی و ناشناخته ماندن بیماریهای خطرناک به دلیل کاهش احساس درد.
آثار مواد مخدر بر مغز
مهمترین محل تأثیر مواد مخدر بر مغز است. در مغز گیرندههایی وجود دارد که این مواد بر آنها اثر میکنند.
این گیرندهها به ۳ گروه تقسیم میشوند:
۱- اثر بر گروه اول، سبب تنظیم و کاهش احساس درد، کاهش فعالیت مرکز تنفس، یبوست و اعتیاد میشود.
۲- اثر برگیرندههای دوم سبب کاهش احساس درد و افزایش حجم ادرار میشود.
۳- اثر مواد مخدر بر گیرندههای گروه سوم سبب کاهش احساس درد میشود.
مواد مخدر پس از مصرف وارد سیستم ارتباطی مغز شده و فرایند عادی ارسال، دریافت و پردازش اطلاعات از سوی سلولهای عصبی را مختل میکنند. ساختار شیمیائی برخی از مواد مخدر از جمله ماریجوانا و هروئین شبیه نورونهای فرستنده طبیعی مغز است و در نتیجه نورونها را تحریک میکند. شباهت ساختار شیمیائی اینگونه مواد مخدر به نورونهای فرستنده طبیعی سبب میشود تا سلولهای گیرنده مغز فریب خورده و اجازه دهند تا مواد مخدر وارد سلولهای عصبی شده و آنها را تحریک کنند.
گرچه ساختار شیمیائی اینگونه مواد مخدر شبیه ساختار مواد شیمیائی مغز است اما سلولهای عصبی مغز را به طور طبیعی تحریک و فعال نمیکنند و سبب میشوند تا پیامهای غیرعادی در شبکه عصبی مغز جریان پیدا کنند. برخی دیگر از مواد مخدر همچون آمفتامین و کوکائین باعث میشوند تا سلولهای عصبی مغز به مقدار بسیار زیادی نورونهای فرستنده طبیعی ایجاد کند یا از گردش عادی این مواد شیمیائی در مغز جلوگیری میکنند.
ایجاد چنین اختلالی سبب میشود تا یک پیام بسیار قوی در مغز ایجاد شده و کانالهای ارتباطی مغز مختل شود. تفاوت میان طنین پیام طبیعی و پیامی که بر اثر مصرف اینگونه مواد مخدر در مغز ایجاد میشوند شبیه تفاوت میان سخنانی است که کسی در گوش شما زمزمه کند و صدایی که با فریاد کشیدن در برابر میکروفون ایجاد میشود.
عوارض روانی مصرف مواد مخدر
بر هم خوردن تعادل روانی، عدم توجه به اصول و مقررات جامعه، ضعف اراده، از بین رفتن احساس مسئولیت، ایجاد احساسات خصومت زا، بیقراری، عصیانگری، اضطراب دائم و احساس بیکفایتی و تنهایی، اختلال در خواب، بروز انواع بیماریها و اختلالات روانی.
عوارض خانوادگی مصرف مواد مخدر
نابسامانی خانوادگی، محدود شدن روابط خانوادگی، عدم تربیت صحیح فرزندان، خشونت در خانواده، افت سطح فرهنگ اجتماعی و اقتصادی خانواده، گسترش طلاق و کاهش آمار ازدواج.
عوارض اجتماعی مصرف مواد مخدر
مصرفکننده صرف شدن، عدم احساس مسؤولیت نسبت به خانواده و جامعه، سطحی و تصنعی شدن روابط اجتماعی و دوری از پیوندهای مستحکم عاطفی، گسترش جرم و جنایت، نشر بیماریهای واگیر و خطرناک مثل ایدز و هپاتیت، محروم شدن نسل آینده از تربیت صحیح و ایجاد مشاغل کاذب.
منابع
fa.wikipedia.org
