ارتقاء سلامت روانانسانگرایی و روانشناسی مثبتبهداشت روانخودشکوفایی و عزت نفسمکاتب روانشناسی
خود شکوفایی (self-actualization) چیست؟
نظر مازلو در مورد انسان سالم
خود شکوفایی (self-actualization) چیست؟
همانطور که در مقالهی مربوط به هرم مازلو اشاره شد موضوع خودشکوفایی بالاترین طبقه در هرم مازلو است که پیش نیاز رسیدن به آن تحقق نیازهای انسان در طبقات پایینتر هرم مازلو است. نیازهای این هرم به ترتیب از پایین هرم عبارت است از:
- طبقهی اول: نیازهای اولیه یا همان نیازهای فیزیولوژیک
- طبقهی دوم: نیازهای امنیتی
- طبقهی سوم نیازهای اجتماعی
- طبقهی چهارم: نیاز به احترام و رضایت درونی و فردی
- طبقهی پنجم و آخرین طبقه خودشکوفایی نام دارد که در این مقاله به آن میپردازیم. خود شکوفایی مرحلهای از روند رشد شخصیت فردی انسانهاست که رسیدن به آن باعث بروز بهترین حالت در عملکرد فردی میشود. در واقع فردی که به خودشکوفایی میرسد تواناییهای او به حداکثر خواهد رسید و بهعبارتدیگر به سمت کمال خواهد رفت. در ادامه به نشانهها و تأثیرات دیگر خود شکوفایی خواهیم پرداخت.
آبراهام مازلو در نظریهی «انگیزهی انسانی» نشانههای انسان خود شکوفا را اینچنین توصیف میکند.
۱. جهان را آنگونه که هست میبینند و میپذیرند
در واقع همهی انسانها با استفاده از حواس پنجگانه اطلاعات را وارد ذهن خود میکنند و پس از پردازش این اطلاعات به کمک اطلاعات قبلی، شروع به ساختن کپی ذهنی از واقعیت جهان میکنند. که ممکن است تحت تأثیر اطلاعات قبلی با حقیقت واقعی جهان بیرون متفاوت باشد. هرچه فاصله بین حقیقت و واقعیت ذهنی در افراد کمتر باشد در واقع ارتباط بهتر و مناسبتری با دنیای بیرون خود برقرار میکند و جهان را بهتر میشناسد.
۲. صلح و آرامش درونی
افراد در مرحلهی خودشکوفایی دارای کیفیت سلامتی روان بسیار بالایی بوده و در واقع از کسی که هست و جایگاه خود کاملاً راضی است. بداهه گویی و روحیه طنز، از دیگر ویژگی این افراد است.
۳. خلاق و دارای تخیل بسیار قوی
یکی از فواید سلامت روان و صلح درونی آرامش و هوشیاری است و زمانی به وجود میآید که عوامل محدودکنندهی ذهنی مثل باورهای غلط و وسواسهای فکری برطرف شده باشد و فرد از نظر ذهنی دارای سلامت کامل باشد. این امر باعث میشود تمام پتانسیلهای ذهنی او قابلدسترس بوده و شاهد بروز خلاقیت و قوهی تخیل بسیار قدرتمند باشد.
۴. توجه به مسائل دیگران
افراد خود شکوفا عموماً به مشکلات جهان بیرون توجه کرده و سعی در کمک به حل این مسائل دارند. این احساس مسئولیت از بعد معنوی انسان سرچشمه میگیرد و باعث میشود شخص از حل مشکلات دیگران بسیار احساس رضایت کند.
۵. احساس خوشبختی و لذت بردن از لحظهی حال
عموماً افراد جامعه در طبقات پایین هرم و قبل از رسیدن به خود شکوفایی برای لذت بردن از زندگی پیششرطهایی برای خود مشخص میکنند که ایدهآل نامیده میشود و فقط در چنین شرایطی لذت میبرند. مثلاً در صورتی از رفتن به مسافرت لذت میبرند که به محل خاصی و در شرایط خاصی باشد. اما افراد خود شکوفا از تکتک این لحظات تحت هر شرایطی نهایت لذت را میبرند و زندگی روزمره و عادی هم برایشان بسیار لذتبخش است.
سایر نشانههای مهم
- روابط محدود اما عمیق، احساس عشق و یگانگی با سایر افراد و پدیدهها و موجودات
- احترام به حقوق و آزادی دیگران و عدم قضاوت دیگران
- دارای نظام اخلاقی منحصربهفرد و شخصی
- برخورد توأم با طنز ولی کاملاً محترمانه
- دارای خرد و شعور بسیار بالا
منبع
